SaaS یا On-Premises؟ کدام برای شما مناسب‌تر است؟

انتخاب مدل استقرار نرم‌افزار، یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که هر سازمان یا کسب‌وکار در مسیر دیجیتال‌سازی و بهبود فرآیندهای عملیاتی خود با آن مواجه می‌شود. در ادامه همراه با پندارگان باشید.

دو مدل متداول برای استقرار نرم‌افزارها، SaaS (Software as a Service) و On-Premises (نصب و راه‌اندازی در محل) هستند. این دو رویکرد تفاوت‌های بنیادینی در معماری، نحوه دسترسی، هزینه‌ها، مقیاس‌پذیری و امنیت داده‌ها دارند که آگاهی دقیق از آن‌ها می‌تواند مسیر تصمیم‌گیری مدیران و مسئولان فناوری اطلاعات را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد.

در عصر تحول دیجیتال، سازمان‌ها بیش از هر زمان دیگری به چابکی، مقیاس‌پذیری، امنیت اطلاعات و بهینه‌سازی هزینه‌ها نیاز دارند. از یک سو، مدل SaaS با ارائه نرم‌افزار به‌صورت اشتراکی و مبتنی بر ابر، امکان دسترسی سریع و آسان به ابزارها و سرویس‌ها را بدون نیاز به زیرساخت‌های پیچیده فراهم می‌کند. از سوی دیگر، مدل On-Premises این امکان را به سازمان می‌دهد که کنترل کاملی بر داده‌ها، فرآیندها و زیرساخت‌های نرم‌افزاری خود داشته باشد؛ امری که برای برخی صنایع و سازمان‌های با داده‌های حساس، یک ضرورت محسوب می‌شود.

تجربه بیش از ۱۲ ساله من به‌عنوان یک متخصص داده و مشاور سازمان‌ها در زمینه طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های داده‌محور نشان داده است که انتخاب بین این دو مدل، وابسته به عوامل متعددی نظیر حجم و نوع داده‌ها، الزامات امنیتی، بودجه، منابع انسانی، ساختار سازمانی و الزامات قانونی است. به‌ویژه در کشور ما، ایران، که برخی از الزامات قانونی، محدودیت‌های زیرساختی و دغدغه‌های امنیتی بر تصمیم‌گیری‌ها تأثیر می‌گذارند، تحلیل دقیق این عوامل از اهمیت دوچندان برخوردار است.

پندارگان به‌عنوان یکی از ارائه‌دهندگان برتر سامانه‌های نظرسنجی، مطالعات بازار، منابع انسانی و بازرسی خرده‌فروشی در ایران، با تکیه بر پلتفرم‌های متنوع SaaS و On-Premises، تجربه موفقی در استقرار این مدل‌ها برای سازمان‌های دولتی و خصوصی دارد. در این مقاله، قصد داریم با رویکردی تحلیلی و تخصصی، تفاوت‌ها، مزایا و معایب هر یک از این مدل‌ها را بررسی کنیم و به شما کمک کنیم تا بتوانید بر اساس نیازها و اهداف کسب‌وکار خود، تصمیمی آگاهانه و استراتژیک بگیرید.

در ادامه این مقاله، ابتدا به معرفی هر یک از مدل‌های SaaS و On-Premises می‌پردازیم، سپس مزایا، معایب و کاربردهای هر یک را بررسی می‌کنیم و در نهایت نکات کلیدی و راهنمایی‌هایی برای انتخاب مدل مناسب برای سازمان شما ارائه خواهیم داد. این مقاله با هدف ایجاد بینش داده‌محور و کمک به تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه نگاشته شده است.

فرق SaaS با On-Premises چیست؟

تفاوت SaaS (Software as a Service) و On-Premises در چندین بُعد اصلی قابل بررسی است. در ادامه این تفاوت‌ها را به‌صورت دقیق و داده‌محور برای شما توضیح می‌دهم:

۱. محل استقرار نرم‌افزار

• SaaS: نرم‌افزار روی سرورهای ابری ارائه‌دهنده سرویس نصب می‌شود و کاربران از طریق اینترنت به آن دسترسی دارند.

• On-Premises: نرم‌افزار و داده‌ها روی سرورها و زیرساخت‌های داخلی سازمان نصب و نگهداری می‌شود.

۲. کنترل و مالکیت داده‌ها

• SaaS: کنترل و مدیریت زیرساخت و داده‌ها عمدتاً در اختیار ارائه‌دهنده سرویس است. سازمان به داده‌ها از طریق داشبورد و API دسترسی دارد اما زیرساخت فیزیکی متعلق به سازمان نیست.

• On-Premises: کنترل کامل بر داده‌ها، زیرساخت، سخت‌افزار و امنیت بر عهده خود سازمان است.

۳. هزینه‌های راه‌اندازی و نگهداری

• SaaS: هزینه اولیه پایین است (معمولاً به‌صورت اشتراک ماهانه یا سالانه). هزینه‌های نگهداری، به‌روزرسانی و پشتیبانی بر عهده ارائه‌دهنده است.

• On-Premises: هزینه اولیه بالا به دلیل نیاز به خرید سخت‌افزار، لایسنس نرم‌افزار و استخدام نیروی IT. هزینه‌های نگهداری نیز به عهده سازمان است.

۴. مقیاس‌پذیری

• SaaS: مقیاس‌پذیری بالا و سریع. سازمان می‌تواند بر اساس نیاز، کاربران و منابع را به‌راحتی اضافه یا کم کند.

• On-Premises: مقیاس‌پذیری محدودتر و نیازمند سرمایه‌گذاری جدید روی سخت‌افزار و زیرساخت است.

۵. به‌روزرسانی و پشتیبانی

• SaaS: به‌روزرسانی‌ها به‌صورت خودکار توسط ارائه‌دهنده انجام می‌شود.

• On-Premises: به‌روزرسانی‌ها و نگهداری نرم‌افزار بر عهده تیم IT داخلی است و نیازمند زمان و هزینه اضافی است.

۶. امنیت

• SaaS: امنیت داده‌ها وابسته به سیاست‌ها و استانداردهای ارائه‌دهنده سرویس است. برای برخی سازمان‌ها این موضوع یک نگرانی محسوب می‌شود.

• On-Premises: سازمان می‌تواند امنیت داده‌ها را به‌طور کامل بر اساس نیازهای خود پیاده‌سازی کند و کنترل مستقیم داشته باشد.

۷. وابستگی به اینترنت

• SaaS: دسترسی به نرم‌افزار وابسته به اینترنت است.

• On-Premises: نرم‌افزار به‌صورت داخلی اجرا می‌شود و نیازی به اتصال اینترنت برای عملکرد عادی ندارد.

خلاصه تفاوت‌ها در قالب جدول

SaaS، نرم‌افزار به‌عنوان سرویس

نرم‌افزار به‌عنوان سرویس یا SaaS (Software as a Service) یکی از تحول‌آفرین‌ترین مدل‌های ارائه نرم‌افزار در دهه‌های اخیر به شمار می‌رود. این مدل به سازمان‌ها، کسب‌وکارها و حتی کاربران فردی این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به خرید سخت‌افزار، نصب نرم‌افزار یا مدیریت زیرساخت‌های پیچیده، به نرم‌افزارهای کاربردی از طریق اینترنت دسترسی داشته باشند. SaaS به‌عنوان بخشی از زیرساخت‌های ابری، به سرعت جایگزین بسیاری از مدل‌های سنتی نصب نرم‌افزار شده و توانسته است نقشی کلیدی در چابک‌سازی، کاهش هزینه‌ها و افزایش مقیاس‌پذیری سازمان‌ها ایفا کند.

در این مدل، مسئولیت‌های مربوط به نصب، نگهداری، به‌روزرسانی، پشتیبانی و تأمین امنیت نرم‌افزار بر عهده ارائه‌دهنده سرویس است و کاربران تنها با پرداخت هزینه اشتراک ماهانه یا سالانه، از خدمات بهره‌مند می‌شوند. تجربه من به‌عنوان متخصص داده و مشاور سازمان‌ها در طول بیش از ۱۲ سال، نشان داده است که SaaS به‌ویژه برای سازمان‌هایی که به‌دنبال چابکی، کاهش هزینه‌های زیرساختی، دسترسی سریع به فناوری‌های نوین و ارتقاء تجربه کاربری هستند، یک انتخاب هوشمندانه محسوب می‌شود.

پندارگان به‌عنوان یکی از پیشروترین ارائه‌دهندگان پلتفرم‌های SaaS در ایران، توانسته است با ارائه راهکارهای داده‌محور در حوزه‌های نظرسنجی، مطالعات بازار، منابع انسانی و بازرسی خرده‌فروشی، سازمان‌های بزرگ و کوچک را در مسیر تحول دیجیتال همراهی کند. در ادامه این مقاله، به معرفی کامل SaaS، مزایا، معایب، کاربردها و دلایل محبوبیت آن خواهیم پرداخت تا تصمیم‌گیری شما در انتخاب مدل استقرار نرم‌افزار آگاهانه‌تر و داده‌محورتر باشد.

مزایا SaaS

• دسترسی آسان: امکان دسترسی از هر دستگاهی که به اینترنت متصل باشد.
• کاهش هزینه‌های اولیه: هزینه‌های نصب و راه‌اندازی اولیه پایین و پرداخت به صورت اشتراک ماهیانه یا سالیانه.
• بروزرسانی‌های مداوم: ارائه‌دهنده به طور منظم نرم‌افزار را بروزرسانی می‌کند.
• مقیاس‌پذیری: امکان افزایش یا کاهش تعداد کاربران یا منابع به راحتی وجود دارد.
• یکپارچگی: قابلیت یکپارچه‌سازی با سایر سیستم‌ها و نرم‌افزارها.
• نیاز نداشتن به منابع سخت‌افزاری: عدم نیاز به خرید و مدیریت منابع سخت‌افزاری اضافی.

معایب SaaS

• امنیت و حریم خصوصی: داده‌ها در سرورهای تأمین‌کننده سرویس نگهداری می‌شوند که ممکن است نگرانی‌های امنیتی ایجاد کند.
• وابستگی به اینترنت: نیاز به اتصال پایدار به اینترنت برای استفاده از نرم‌افزارها.
• محدودیت سفارشی‌سازی: برخی نرم‌افزارهای SaaS ممکن است محدودیت‌هایی در سفارشی‌سازی داشته باشند.
• منابع محدود: محدودیت‌هایی در استفاده از منابع اختصاصی می‌تواند وجود داشته باشد.

On-Premises، نرم‌افزارهای نصب شده بر روی سرورهای محلی

مدل On-Premises یا نرم‌افزارهای نصب‌شده بر روی سرورهای محلی، یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین روش‌های استقرار نرم‌افزار در سازمان‌ها و کسب‌وکارها به شمار می‌رود. در این رویکرد، نرم‌افزار به‌صورت کامل بر روی سرورها، تجهیزات سخت‌افزاری و زیرساخت‌های داخلی سازمان نصب و راه‌اندازی می‌شود و کلیه داده‌ها و پردازش‌ها در شبکه داخلی سازمان مدیریت می‌شوند. این مدل به سازمان‌ها کنترل کامل بر امنیت، داده‌ها و سفارشی‌سازی نرم‌افزار می‌دهد و به همین دلیل همچنان در صنایع حساس و نهادهایی با الزامات قانونی و امنیتی بالا محبوبیت دارد.

تجربه حرفه‌ای من در بیش از ۱۲ سال فعالیت در حوزه طراحی و مشاوره سیستم‌های داده‌محور نشان داده است که On-Premises برای سازمان‌هایی که داده‌های حیاتی و فوق‌حساس را مدیریت می‌کنند یا ملزم به رعایت استانداردهای سخت‌گیرانه داخلی و بین‌المللی هستند، یک انتخاب استراتژیک و غیرقابل جایگزین است. در این مدل، مسئولیت کلیه عملیات مرتبط با نصب، نگهداری، پشتیبانی و امنیت نرم‌افزار بر عهده خود سازمان است و به همین دلیل نیازمند وجود تیم‌های قوی فناوری اطلاعات و زیرساخت‌های قدرتمند می‌باشد.

پندارگان با ارائه راهکارهای On-Premises در حوزه‌های نظرسنجی، مطالعات بازار، منابع انسانی و بازرسی خرده‌فروشی، به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا نرم‌افزارهای خود را به‌صورت کاملاً سفارشی و مطابق با نیازها و استانداردهای داخلی پیاده‌سازی کنند. در ادامه این مقاله به بررسی ویژگی‌ها، مزایا، چالش‌ها و کاربردهای مدل On-Premises خواهیم پرداخت تا به تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر مدیران و کارشناسان فناوری اطلاعات کمک شود.

مزایا On-Premises

• کنترل کامل: سازمان‌ها کنترل کاملی بر روی نرم‌افزار و داده‌های خود دارند.
• امنیت بیشتر: داده‌ها در داخل سازمان نگهداری می‌شوند و امنیت بیشتری برای اطلاعات حساس فراهم می‌شود.
• سفارشی‌سازی: امکان سفارشی‌سازی نرم‌افزار برای برآورده کردن نیازهای خاص سازمان وجود دارد.
• منابع اختصاصی: دسترسی به منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اختصاصی برای سازمان.

معایب On-Premises

• هزینه‌های بالا: هزینه‌های اولیه برای خرید، نصب و راه‌اندازی سخت‌افزار و نرم‌افزار بالاست.
• نیاز به تیم IT: سازمان‌ها نیاز به تیم IT مجرب برای مدیریت و نگهداری سیستم‌ها دارند.
• بروزرسانی و نگهداری: بروزرسانی‌ها و نگهداری سیستم‌ها به عهده سازمان است و ممکن است زمان و هزینه زیادی ببرد.

آمار استفاده از On-Premises و SaaS

در سال‌های اخیر، استفاده از SaaS در جهان و ایران رشد چشمگیری داشته است. بر اساس گزارش‌ها، بازار جهانی SaaS در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۵۷ میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۶ به بیش از ۳۰۷ میلیارد دلار برسد. این نشان‌دهنده رشد سالانه بیش از ۱۱ درصد است. در ایران نیز، استفاده از خدمات SaaS با سرعت بالایی در حال افزایش است.

امنیت

فضای ابری: برخلاف باور عمومی، ذخیره داده‌ها در فضای ابری خطرناک‌تر از ذخیره آنها به صورت درون‌سازمانی نیست. در هر دو حالت، داده‌ها می‌توانند قربانی هکرها شوند. به طور کلی، فروشندگان SaaS از فناوری‌های برتر برای حفاظت از داده‌های مشتریان و حفظ اعتبار خود استفاده می‌کنند. با این حال، حتی با اینکه ارائه‌دهندگان به طور مداوم ضریب امنیت را ارتقا می‌دهند، شرکت‌ها باید بررسی کنند که تمام نیازهای امنیتی مطابق با مقررات رعایت شده باشند.

درون‌سازمانی: در صورتی که سازمان دارای تیم IT متعهد و مجربی باشد که به‌طور مداوم جدیدترین اقدامات امنیتی را پیاده‌سازی کند و با توجه به نوع و حساسیت اطلاعات، نیاز به ذخیره‌سازی درون‌سازمانی وجود داشته باشد، سازمان باید خود اقدام به تنظیم و پایش لایه‌های امنیتی کند. این فرآیند معمولاً هزینه‌بر است ونیاز به دانش تخصصی بالا و عمیقی در زمینه امنیت اطلاعات، توانایی شناسایی و پاسخ به نفوذ های احتمالی به محض وقوع آن ها است.

تفاوت هزینه‎‌ها

هزینه‌های مرتبط با نرم‌افزارهای On-Premises و SaaS شامل موارد زیر است:

• پیاده‌سازی و سفارشی‌سازی: هزینه‌های اولیه برای پیاده‌سازی و سفارشی‌سازی On-Premises بالا است، در حالی که SaaS به صورت ماهیانه یا سالیانه محاسبه می‌شود.
• زیرساخت: On-Premises نیاز به خرید و نگهداری سرورها و زیرساخت‌های فیزیکی دارد، در حالی که زیرساخت‌های SaaS توسط تأمین‌کننده سرویس مدیریت می‌شود.
• تیم IT : نرم افزارهای On-Premises نیاز به تیم IT برای مدیریت و نگهداری سیستم‌ها دارد، در حالی که در SaaS این وظایف بر عهده تأمین‌کننده سرویس است.
• نگهداری: نگهداری و بروزرسانی نرم‌افزارهای On-Premises به عهده سازمان است، در حالی که SaaS این وظایف را به تأمین‌کننده سرویس واگذار می‌کند.
• آموزش: نیاز به آموزش کارکنان برای استفاده و مدیریت نرم‌افزارهای On-Premises وجود دارد، در حالی که آموزش‌ها معمولاً توسط تأمین‌کننده سرویس SaaS ارائه می‌شود.

با مشاهده و مقایسه پلن های قیمتی سامانه پندارگان، میتوانید بر اساس نیاز خود، بهترین گزینه را برای سازمان یا شرکت خود انتخاب کرده و از امکانات و خدمات پندارگان بهره‌مند شوید.

انتخاب بین SaaS و On-Premises

انتخاب بین مدل SaaS و On-Premises بستگی به نیازها، منابع و اولویت‌های سازمان شما دارد. در ادامه به چند نکته کلیدی برای کمک به تصمیم‌گیری شما اشاره می‌شود:

بودجه و هزینه‌ها

• SaaS: اگر بودجه محدودی دارید و نمی‌خواهید هزینه‌های اولیه بالایی را متحمل شوید، SaaS گزینه مناسبی است.
• On-Premises: اگر سازمان شما توان مالی بالایی دارد و می‌تواند هزینه‌های اولیه خرید و نصب را تحمل کند، On-Premises می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

امنیت و حریم خصوصی

• SaaS: اگر امنیت و حریم خصوصی داده‌ها برای شما اولویت دارد و نمی‌خواهید داده‌هایتان در سرورهای خارجی نگهداری شود، مدل SaaS ممکن است برای شما مناسب نباشد.
• On-Premises: اگر سازمان شما نیاز به کنترل کامل بر روی داده‌ها و امنیت آن‌ها دارد، مدل نصب محلی گزینه مناسبی است.

انعطاف‌پذیری و سفارشی‌سازی

• SaaS: اگر نیاز به نرم‌افزاری با قابلیت‌های عمومی دارید که نیاز به سفارشی‌سازی زیادی ندارد، SaaS می‌تواند گزینه مناسبی باشد.
• On-Premises: اگر سازمان شما نیاز به نرم‌افزاری دارد که باید به طور کامل سفارشی‌سازی شود و نیازهای خاص شما را برآورده کند، مدل نصب محلی مناسب‌تر است.

مقیاس‌پذیری

• SaaS: اگر سازمان شما در حال رشد است و نیاز به مقیاس‌پذیری سریع و آسان دارید، SaaS به شما این امکان را می‌دهد که به سرعت تعداد کاربران یا منابع خود را افزایش دهید.
• On-Premises: اگر سازمان شما به سرعت در حال رشد نیست و نیاز به مقیاس‌پذیری بالا ندارد، مدل نصب محلی می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

تیم IT و تخصص‌های لازم

• SaaS: اگر سازمان شما تیم IT مجرب و تخصص لازم برای نگهداری و مدیریت سیستم‌ها را ندارد، SaaS می‌تواند گزینه مناسبی باشد چرا که مسئولیت‌های نگهداری و مدیریت بر عهده تأمین‌کننده سرویس است.
• On-Premises: اگر سازمان شما تیم IT مجرب و تخصص لازم برای مدیریت و نگهداری سیستم‌ها را دارد، مدل نصب محلی می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

نتیجه‌گیری

انتخاب بین SaaS (نرم‌افزار به‌عنوان سرویس) و On-Premises (نرم‌افزارهای نصب‌شده بر روی سرورهای محلی) یکی از تصمیمات کلیدی و استراتژیک در مسیر دیجیتال‌سازی هر سازمان به شمار می‌رود. این انتخاب، نه‌تنها بر هزینه‌ها و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات اثر می‌گذارد، بلکه می‌تواند بر بهره‌وری عملیاتی، امنیت داده‌ها، مقیاس‌پذیری کسب‌وکار و حتی رضایت مشتریان و کارکنان تأثیر مستقیم داشته باشد.

مدل SaaS با ویژگی‌هایی همچون هزینه اولیه پایین، مقیاس‌پذیری سریع، استقرار آسان، به‌روزرسانی و پشتیبانی خودکار، گزینه‌ای ایده‌آل برای سازمان‌هایی است که به‌دنبال چابکی، دسترسی سریع به فناوری‌های روز، و کاهش پیچیدگی‌های زیرساختی هستند. از سوی دیگر، On-Premises با ارائه کنترل کامل بر داده‌ها، امنیت و زیرساخت‌ها و امکان سفارشی‌سازی عمیق، همچنان انتخاب نخست برای سازمان‌هایی است که داده‌های بسیار حساس دارند، ملزم به رعایت الزامات قانونی خاص هستند یا در صنایعی با استانداردهای سخت‌گیرانه فعالیت می‌کنند.

تجربه من به‌عنوان متخصص داده و مشاور در اجرای پروژه‌های متنوع نشان داده است که هیچ مدل واحد و مطلقی وجود ندارد که برای همه سازمان‌ها مناسب باشد. آنچه اهمیت دارد، تحلیل دقیق نیازهای سازمان، چشم‌انداز رشد، زیرساخت‌های موجود، الزامات امنیتی و قانونی، و همچنین بودجه و منابع انسانی در دسترس است.

پندارگان با سال‌ها تجربه در ارائه راهکارهای SaaS و On-Premises به سازمان‌ها و برندهای معتبر کشور، آماده است تا در این مسیر پیچیده و استراتژیک در کنار شما باشد. پلتفرم‌های پندارگان، چه در قالب سرویس‌های ابری و چه به‌صورت استقرار داخلی، این امکان را به سازمان‌ها می‌دهد که به راهکارهای داده‌محور، قابل اعتماد و کاملاً سفارشی دست یابند و تصمیمات خود را بر پایه داده‌های دقیق و تحلیل‌های علمی اتخاذ کنند.